Operator programu „Czyste Powietrze” – czym się zajmuje i jak skorzystać z jego wsparcia?

Dowiedz się, kim jest operator programu „Czyste Powietrze”, jaka jest jego rola, gdzie go znaleźć i jak skorzystać z jego bezpłatnego wsparcia przy pozyskaniu dotacji.

Program Czyste Powietrze to największe ogólnopolskie przedsięwzięcie, którego celem jest poprawa jakości powietrza poprzez dofinansowanie wymiany starych, nieefektywnych kotłów oraz termomodernizację budynków mieszkalnych. Od 31 marca 2025 roku ruszył nabór wniosków w zreformowanej odsłonie programu. Jedną z  kluczowych zmian jest wprowadzenie operatora, którego rola znacząco ułatwia beneficjentom proces pozyskania dotacji. 

Kim jest operator programu Czyste Powietrze?

Operator to specjalnie przeszkolona osoba, która bezpłatnie pomaga na każdym etapie realizacji inwestycji. Wspiera w podjęciu decyzji o dofinansowaniu, składaniu wniosków, wyborze wykonawców, realizacji inwestycji oraz jej rozliczeniu. 

Wsparcie ze strony operatora skierowane jest szczególnie do osób, które mogą mieć trudności z samodzielnym przejściem przez proces wnioskowania i realizacji inwestycji. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, mniej zaradnych czy zagrożonych ubóstwem energetycznym. Beneficjenci z tej grupy mogą liczyć nawet na 100% dofinansowania kosztów netto związanych z termomodernizacją domu oraz wymianą tzw. kopciucha. Operator zapewnia kompleksową pomoc na każdym etapie, chroniąc mieszkańców przed błędami proceduralnymi oraz nieuczciwymi praktykami ze strony wykonawców.

– Jednym z priorytetów nowego programu Czyste Powietrze, który zapewnia dofinansowanie do termomodernizacji domów i wymiany pozaklasowych kotłów grzewczych, jest ukierunkowanie pomocy na osoby zagrożone ubóstwem energetycznym. To dla nich wprowadzamy system operatorów, którzy pomogą przejść przez cały proces pozyskiwania i rozliczania dotacji. Rola gmin jako operatorów jest kluczowa, bo to one są najbliżej mieszkańców i posiadają wiedzę, kto najbardziej potrzebuje tej pomocy – mogą zachęcić do skorzystania z dotacji, a jednocześnie chronić mieszkańców przed nieuczciwymi praktykami – mówi Robert Gajda – zastępca prezesa NFOŚiGW.

Od 31 marca 2025 r. operatorami nowego programu Czyste Powietrze są wyłącznie:

• gminy,

• Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW).

Posiadają oni specjalnie wyszkolonych pracowników, którzy krok po kroku prowadzą mieszkańców przez procedury programu.

–  Gminy, jako pierwsze zaprosiliśmy do pełnienia funkcji operatora, gdyż to one już teraz pełnią kluczową rolę w programie Czyste Powietrze. To gminy są najbliżej mieszkańców i wiedzę, kto najbardziej potrzebuje pomocy. Dzięki temu są w stanie dotrzeć do tych osób i zachęcić je do skorzystania z dotacji na wymianę kopciucha i ocieplenie domu. Jednocześnie, uczestnicząc w całym procesie realizacji inwestycji, będą mogły chronić mieszkańców przed nieuczciwymi praktykami – mówi Dorota Zawadzka-Stępniak, prezeska zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Kiedy operator jest obowiązkowy?

W niektórych przypadkach korzystanie z pomocy operatora jest obowiązkowe:

• gdy wnioskujesz o prefinansowanie, czyli wypłatę części środków jeszcze przed rozpoczęciem prac,

• gdy starasz się o najwyższy poziom dotacji dostępny w programie.

Kiedy współpraca z operatorem jest dobrowolna?

• Jeśli ubiegasz się o podwyższony poziom dofinansowania, ale nie korzystasz z prefinansowania. W tym przypadku sam decydujesz, czy skorzystać z pomocy operatora.

Poziomy dofinansowania – jak wyglądają zasady?

Najwyższy poziom dofinansowania Z najwyższego poziomu dofinansowania mogą skorzystać osoby znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji finansowej, czyli takie, które spełniają jedno z poniższych kryteriów:

◦ miesięczny dochód na jedną osobę nie przekracza:

• 1300 zł w gospodarstwie wieloosobowym,

• 1800 zł w gospodarstwie jednoosobowym,

◦ gospodarstwo domowe korzysta ze świadczeń, takich jak zasiłek stały, okresowy, rodzinny lub specjalny opiekuńczy (zgodnie z wytycznymi programu).

Ile można otrzymać?

◦ Dotacja może pokryć nawet do 100% kosztów kwalifikowanych inwestycji.

Ważne dodatkowe warunki:

◦ W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą roczny przychód nie może przekroczyć 12-krotności minimalnego wynagrodzenia.

◦ Budynek, na który przeznaczone jest dofinansowanie, musi mieć wysokie zapotrzebowanie na energię cieplną – powyżej 140 kWh/m² rocznie.

Podwyższony poziom dofinansowania

To opcja skierowana do gospodarstw domowych, których sytuacja finansowa mieści się w poniższych granicach:

◦ miesięczny dochód na osobę wynosi maksymalnie:

• 2250 zł w gospodarstwie wieloosobowym,

• 3150 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

Ile można otrzymać?

◦ Dofinansowanie może wynieść nawet do 70% kosztów kwalifikowanych inwestycji.

Ważne dodatkowe warunki:

◦ Osoby prowadzące działalność gospodarczą (lub ich współmałżonkowie) muszą pamiętać, że ich roczny przychód nie może przekraczać 40-krotności minimalnego wynagrodzenia.

Jakie są zadania operatora w programie „Czyste Powietrze”?

Zakres zadań operatorów dzieli się na dwa główne etapy:

Pierwszy etap – od pierwszego kontaktu do złożenia wniosku o dofinansowanie

W ramach tego etapu operator:

• identyfikuje mieszkańców, którzy potrzebują wsparcia,

• przedstawia im dostępne rozwiązania programu „Czyste Powietrze”,

• pomaga ustalić, jaki poziom dofinansowania przysługuje beneficjentowi,

• wspiera w wyborze audytora energetycznego oraz potencjalnych wykonawców, w tym podpisywaniu umów prefinansowania,

• pomaga przygotować niezbędne dokumenty i złożyć wniosek.

Drugi etap – realizacja inwestycji i rozliczenie

Na tym etapie operator:

• pomaga we wnioskowaniu o zaliczkę;

• wspiera w realizacji umowy, uzyskiwaniu finansowania i prefinansowania na kolejnych etapach;

• pomaga w zbieraniu dokumentów niezbędnych do rozliczenia przedsięwzięcia;

• informuje o warunkach programu oraz obowiązku korzystania z Listy Zielonych Urządzeń i Materiałów (https://lista-zum.ios.edu.pl/);

• pomaga w aktualizacji audytu energetycznego oraz w wystąpieniu o zmianę warunków umowy dotacji z WFOŚiGW;

• pomaga w wyborze wykonawcy świadectwa charakterystyki energetycznej budynku;

• pomaga w przygotowaniu wniosku o płatność oraz w rozliczeniu końcowym projektu;

• pomaga w zapewnieniu pełnej dokumentacji przedsięwzięcia.

Ile kosztuje wsparcie operatora?

Ważne!

Operatorzy świadczą swoje usługi całkowicie bezpłatnie dla beneficjentów. Operator otrzymuje wynagrodzenie ryczałtowe bezpośrednio z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) za każdego skutecznie obsłużonego beneficjenta.

Jak informuje NFOŚiGW, operator otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1700 zł na beneficjenta, podzielone na dwa etapy:

• 500 zł – etap pierwszy (złożenie wniosku),

• 1200 zł – etap drugi (realizacja inwestycji i rozliczenie).

Dlaczego warto skorzystać z pomocy operatora?

Pomoc operatora oznacza realne korzyści dla każdego beneficjenta:

• oszczędność czasu – beneficjent jest prowadzony „za rękę”,

• komfort psychiczny – operator czuwa nad poprawnością wniosków,

• pomoc w rozliczeniu – operator zadba o poprawne rozliczenie dotacji,

• bezpieczeństwo – chroni przed nieuczciwymi wykonawcami.

Korzyści dla gmin będących operatorami programu „Czyste Powietrze”

Gminy odgrywają kluczową rolę w realizacji programu Czyste Powietrze. Aż 85% gmin w Polsce prowadzi już lokalne punkty konsultacyjno-informacyjne, które aktywnie wspierają mieszkańców w ubieganiu się o dotacje. Dzięki funkcji operatora gminy będą mogły jeszcze skuteczniej i kompleksowo pomagać mieszkańcom na każdym etapie inwestycji, rozwijając tym samym swoje dotychczasowe działania.

Pełnienie funkcji operatora to szereg korzyści także dla samych gmin:

• dodatkowe środki finansowe,

• pakiet bezpłatnych szkoleń z NFOŚiGW oraz WFOŚiGW,

• możliwość wpływania na poprawę jakości powietrza i walkę ze smogiem na swoim terenie,

• wzmocnienie lokalnego wizerunku poprzez aktywne wspieranie mieszkańców.

Do 21 marca chęć pełnienia roli operatora w programie Czyste Powietrze zadeklarowało 950 gmin w całej Polsce, z czego 64 pochodzą z województwa pomorskiego. Już od 31 marca ich przedstawiciele bezpośrednio pomagają mieszkańcom w zdobyciu dotacji na termomodernizację budynków i wymianę źródeł ogrzewania. Nabór gmin na stanowiska operatorów jest otwarty i odbywa się na bieżąco – kolejne samorządy wciąż mogą zgłaszać swój udział.

Jak szybko znaleźć operatora programu „Czyste Powietrze”?

Najprościej zwrócić się do swojej gminy lub Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Każdy wojewódzki fundusz prowadzi stale aktualizowaną listę gmin pełniących funkcję operatorów.

Mieszkańcy województwa pomorskiego mają ułatwione zadanie, jeśli chodzi o poszukiwanie operatora programu „Czyste Powietrze”. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku przygotował specjalną, intuicyjną wyszukiwarkę operatorów dostępną na swojej stronie internetowej. Link do wyszukiwarki znajduje się TUTAJ!

Dzięki niej, wyszukując nazwę swojej gminy lub miejscowości, można błyskawicznie sprawdzić, czy w danej lokalizacji funkcję operatora pełni już urząd gminy.

Jeśli Twoja gmina jeszcze nie została operatorem, nie pozostajesz bez wsparcia – możesz łatwo umówić się na wygodną konsultację z doradcą z WFOŚiGW w Gdańsku. Wystarczy odwiedzić stronę WFOŚiGW w Gdańsku, gdzie znajduje się formularz umożliwiający rezerwację dogodnego terminu z ekspertem. Konsultacje są bezpłatne, wygodne, a przede wszystkim umożliwiają szybkie rozpoczęcie całego procesu pozyskiwania dotacji – nawet wtedy, gdy operatora nie ma jeszcze w Twojej gminie.

To proste rozwiązanie zapewnia dostęp do profesjonalnej pomocy każdemu mieszkańcowi województwa pomorskiego, niezależnie od miejsca zamieszkania. Warto skorzystać z tego ułatwienia.

Przygotuj się do wizyty w gminie lub WFOŚiGW! Przeczytaj praktyczny poradnik, który zaoszczędzi Twój czas i przyspieszy procedurę składania wniosku o dofinansowanie!

Z myślą o beneficjentach Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku przygotował praktyczny poradnik dla wszystkich, którzy zamierzają skorzystać z programu Czyste Powietrze.

  Z poradnika dowiesz się między innymi:

• O audycie energetycznym, który jest niezbędnym warunkiem złożenia wniosku.

• Jakie dokumenty musisz mieć ze sobą podczas wizyty w urzędzie, by wniosek został skutecznie przyjęty?

• Które informacje dotyczące nieruchomości będą potrzebne, np. numer księgi wieczystej, powierzchnia budynku, data pozwolenia na budowę?

• Kto może otrzymać najwyższe dofinansowanie oraz jak sprawdzić, czy spełniasz warunki programu?

• Jak prawidłowo określić zakres planowanych prac, aby uniknąć późniejszych problemów formalnych?

Cały poradnik można znaleźć TUTAJ! 

Na dzień 2 kwietnia 2025 r. lista operatorów w woj. pomorskim przedstawia się następująco:

• powiat bytowski

Borzytuchom

Lipnica

Parchowo

Trzebielino

• powiat chojnicki

Brusy

Chojnice (miejska)

Chojnice (wiejska)

Czersk

• powiat człuchowski Czarne

• Miasto Gdańsk

• powiat gdański

Cedry Wielkie

Pruszcz Gdański (wiejska)

Przywidz

Suchy Dąb

Trąbki Wielkie

• powiat kartuski

Chmielno

Kartuzy

Przodkowo

Sierakowice

Somonino

Żukowo

• powiat kościerski

Dziemiany

Karsin

Kościerzyna (miejska)

Kościerzyna (wiejska)

Liniewo

Lipusz

Nowa Karczma

Stara Kiszewa

• powiat kwidzyński

Gardeja

Kwidzyn (wiejska)

Prabuty

Ryjewo

Sadlinki

• powiat lęborski

Lębork

Nowa Wieś Lęborska

Wicko

• powiat malborski

Malbork (wiejska)

Miłoradz

Nowy Staw

Stare Pole

• powiat nowodworski

Sztutowo

• powiat pucki

Krokowa

Puck (wiejski)

• powiat starogardzki

Czarna Woda

Kaliska

Osieczna

Skarszewy

Skórcz (miejska)

Skórcz (wiejska)

Starogard Gdański (miejska)

Starogard Gdański (wiejska)

Zblewo

• powiat sztumski

Dzierzgoń

Mikołajki Pomorskie

Stary Dzierzgoń

• powiat słupski

Damnica

Główczyce

Kobylnica

Ustka (wiejska)

• powiat wejherowski

Choczewo

Luzino

Szemud

Łęczyce

Wprowadzenie roli operatorów w programie „Czyste Powietrze” to niezwykle istotna zmiana, która czyni ten program jeszcze bardziej przystępnym, zwłaszcza dla osób mniej zaradnych lub znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Kompleksowe i bezpłatne wsparcie operatorów oznacza realne ułatwienie na każdym etapie inwestycji.