Polskie dworce z historią. Niektóre mają naprawdę nietypową przeszłość

Dworce kolejowe to nie tylko węzły komunikacyjne, ale również ważne elementy dziedzictwa architektonicznego i kulturowego. W wielu przypadkach są to obiekty, które odegrały istotną rolę w rozwoju urbanistycznym miast, w życiu codziennym ich mieszkańców, a także w historii Polski. Choć często mijane w pośpiechu, z perspektywy historycznej stanowią fascynujące świadectwo przemian społecznych, technologicznych i estetycznych. W tym artykule przyglądamy się wybranym dworcom kolejowym w Polsce, których przeszłość okazuje się zaskakująco bogata i różnorodna. Każdy z opisanych obiektów wnosi coś unikalnego do narracji o polskiej architekturze i rozwoju transportu kolejowego.

Dworzec w podziemiach

13 października 1847 roku na zawsze zapisał się w historii polskiej kolei. Wtedy to z Krakowa wyruszył pierwszy pociąg w kierunku Mysłowic. Budynek dworca, zaprojektowany przez Petera Rosenbauma, powstał w stylu neorenesansowym. Hala peronowa ze szklanym dachem, żelazne konstrukcje i eleganckie fasady — wszystko to czyniło z krakowskiego dworca perełkę architektury. Początkowo planowano jego budowę w Łobzowie, ale ostatecznie powstał niedaleko krakowskiego Starego Miasta. W 1986 roku wpisany został do rejestru zabytków, a kolejne dekady przyniosły gruntowną modernizację. W latach 2012-2014 dworzec PKP Kraków został gruntownie przebudowany. Od tego czasu pasażerowie korzystają z nowoczesnego, podziemnego dworca, na którym odbywa się obsługa pasażerów. Stary dworzec czeka na nową funkcję.

Nowoczesność lat 70., która zaskakuje do dziś

Choć dziś przyzwyczailiśmy się do jego wyglądu, Dworzec Centralny w Warszawie w chwili otwarcia w 1975 roku był architektoniczną sensacją. Został zaprojektowany przez Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka – duetu znanego z realizacji nowatorskich przystanków na warszawskiej linii średnicowej. Hala główna dworca — wykonana ze szkła i stali — zachwycała nie tylko rozmiarem, ale i nowoczesnością. Do dyspozycji pasażerów były ruchome schody, automatyczne drzwi, klimatyzacja, a nawet fontanna. Podczas modernizacji przed Euro 2012 został wyczyszczony i odświeżony, dzięki czemu odzyskał blask, bez naruszania jego pierwotnego wyglądu i charakteru.

Dworzec, który stał się legendą brutalizmu

W latach 70. XX wieku Katowice zyskały jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli nowoczesności – dworzec kolejowy w stylu brutalistycznym. Zaprojektowany przez trio „Tygrysy”: Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego. Obiekt ten przyciągał uwagę swoją surową formą i imponującymi „kielichami” — żelbetowymi słupami, które dźwigały konstrukcję.

Dworzec, otwarty 22 lipca 1972 roku, był ikoną Śląska – symbolem nowoczesności i przemysłowej potęgi regionu. Niestety, przez lata zaniedbań przestał być wizytówką miasta. Ostatecznie został rozebrany, a w jego miejscu powstał nowy kompleks z galerią handlową. Dwa odtworzone kielichy przy wejściu do nowego dworca przypominają o dawnej świetności katowickiego brutala.

Między przeszłością a nowoczesnością

Polskie dworce zmieniały się na przestrzeni dekad, były też świadkami historii i ważnych wydarzeń w naszym kraju. Podróże koleją to nie tylko sposób na szybkie i wygodne przemieszczanie się – coraz częściej stają się również świadomą formą zwiedzania, pozwalającą odkrywać mniej oczywiste miejsca i zgłębiać historię infrastruktury kolejowej.

Dzięki aplikacji EuroPodróże możesz te historie poznać i wyruszyć w ciekawą wyprawę do świata kolejowej architektury. Aplikacja EuroPodróże powstała z myślą o podróżnych, którym zależy na oszczędności czasu i wygodzie.

Stworzona z myślą o osobach podróżujących zarówno po Polsce, jak i po Europie, aplikacja zapewnia dostęp do aktualnych rozkładów jazdy wielu przewoźników. Jej kluczową zaletą jest możliwość porównywania ofert i planowania trasy w sposób intuicyjny i zintegrowany, co znacznie ułatwia organizację podróży. EuroPodróże umożliwia także zakup biletów – w formie elektronicznej, bez konieczności ich drukowania – a dzięki elastycznym formom płatności pozwala między innymi na opłacenie biletu nawet do 30 dni po zakończeniu przejazdu.

Dzięki EuroPodróżom planowanie podróży, eksplorowanie architektonicznego dziedzictwa kolejowego Polski staje się znacznie łatwiejsze i bardziej dostępne.