Jak często wykonywać morfologię krwi? Dlaczego jest tak ważna?

Morfologia jest podstawowym badaniem krwi, które może być wykonywane w ramach profilaktyki chorób, jak i ich diagnostyki czy kontroli postępu wdrożonej terapii. Regularne powtarzanie morfologii pozwala wychwycić niepokojące zmiany, mogące świadczyć o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organizmu. Kiedy należy wykonać morfologię? Jak wygląda przygotowanie do badania i kto powinien interpretować jego wyniki? Poznaj najważniejsze informacje o morfologii i sprawdź, czy w twoim przypadku warto poddać się temu badaniu w najbliższych miesiącach!

Morfologia, czyli podstawowe badanie krwi

Morfologia jest badaniem oceniającym podstawowe parametry krwi, a w tym między innymi:

• liczbę krwinek czerwonych (RBC – erytrocytów) i białych (WBC – leukocytów);

• hematokryt (HCT) świadczący o objętości krwinek czerwonych w stosunku do całej krwi;

• liczbę gramów hemoglobiny (Hb) w 1 litrze krwi obwodowej;

• średnią zawartość hemoglobiny w erytrocycie (MCH);

• średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie (MCHC);

• średnią objętość krwinki czerwonej (MCV);

• objętość erytrocytów w stosunku do średniej objętości (RDW);

• liczbę retikulocytów (niedojrzałych krwinek czerwonych);

• liczbę płytek krwi (PLT – trombocytów).

Oczywiście oprócz powyższych wskaźników, w przypadku morfologii krwi pełnej, wyszczególnia się także inne parametry – w tym, przykładowo, liczbę monocytów, limfocytów, neutrofili, bazofili czy eozynofili (są to podgrupy krwinek białych), a także parametry pogłębione dotyczące płytek krwi – trombocytów.

Morfologia krwi – jak często ją wykonywać i kiedy zdecydować się na badanie?

Ogólnie rzecz biorąc, lekarze (a zwłaszcza hematolodzy) zalecają wykonywanie pełnej morfologii krwi przynajmniej raz w roku, w ramach badań profilaktycznych. W przypadku wychwycenia jakichkolwiek nieprawidłowości warto się oczywiście udać do lekarza, który zinterpretuje wyniki i – w razie takiej konieczności – zleci wykonanie dalszych badań diagnostycznych. Co istotne, nie należy samodzielnie wysnuwać wniosków na podstawie zaburzeń w wynikach. Uprawniony jest do tego wyłącznie specjalista, który wie, jakie parametry korelują ze sobą, które z nich mogą wpływać na prezentowane przez pacjenta objawy, a które są tak naprawdę mniej istotne w procesie diagnostycznym.

Oprócz profilaktycznego wykonywania morfologii krwi, badanie to jest zlecane w przypadku:

• pojawienia się przewlekłego zmęczenia, obniżenia koncentracji, pogorszenia pamięci, rozkojarzenia;

• obniżenia nastroju, stanów depresyjnych;

• nieuzasadnionego przybierania na wadze bądź utraty masy ciała (bez zmiany nawyków żywieniowych czy tych dotyczących aktywności);

• osłabienie organizmu, bladość powłok skórnych i śluzówek (na przykład bladość dziąseł), omdlenia;

• podejrzenia zaburzeń w gospodarce cukrowej (senność po posiłkach, ponadnormatywna ochota na słodkie przekąski, napady objadania się, ale również nieustanne pragnienie czy zwiększone oddawanie moczu);

• nieuzasadnione alergią kontaktową lub innym uczuleniem wybroczyny skórne, wysypki, plamy;

• wzmożone wypadanie włosów, łamliwość paznokci, nagłe pogorszenie stanu cery;

• problemy z oddychaniem, szybka męczliwość, uczucie kołatania serca, bóle w klatce piersiowej.

Oprócz powyższych, każdy inny niepokojący pacjenta objaw, pojawiający się bez wyraźnej przyczyny, powinien być przedstawiony na wizycie lekarskiej i zweryfikowany za pomocą wykonania morfologii krwi oraz innych badań różnicujących.

Badania krwi – jak się do nich przygotować?

Do zbadania morfologii krwi pobiera się zazwyczaj jedną niewielką fiolkę, w której znajduje się czynnik zapobiegający szybkiemu krzepnięciu płynu. Pobranie następuje z żyły w zgięciu łokciowym – po jej uwidocznieniu za pomocą specjalnej opaski uciskowej (stazy do pobierania krwi).

Przygotowanie do badania obejmuje przede wszystkim przerwę w przyjmowaniu pokarmów – w laboratorium należy stawić się na czczo (co najmniej 8 do nawet 12 godzin od ostatniego posiłku), dlatego warto udać się do gabinetu z samego rana. Pacjent powinien być wypoczęty (trzeba zrezygnować przed pobraniem z aktywności fizycznej, ale także unikać sytuacji stresowych). Rano, w dniu badania, można wypić szklankę wody (a w dniu poprzedzającym pobranie warto spożyć co najmniej 2 litry wody – zdecydowanie ułatwi to pobranie krwi). Oczywiście nie należy również pić alkoholu ani palić papierosów. Można natomiast przyjmować leki, które pacjent zażywa na stałe (chyba, że lekarz zlecający badanie wskaże inaczej). Więcej informacji o samym badaniu krwi, a także o możliwych przyczynach nieprawidłowości w morfologii znajduje się tutaj: https://www.synevo.pl/morfologia-krwi-badanie-krwi/.

Źródła: Lek. P. Herman, Morfologia krwi – przygotowanie, wyniki, wskazania [w:] Medycyna Praktyczna, 14.04.2014 K. Sztefko, Badania laboratoryjne u chorych z nadciśnieniem tętniczym [w:] Nadciśnienie Tętnicze 2009, tom 13, nr 2 A. Frynas-Markwat, M. Papież, Rozmaz mikroskopowy krwi obwodowej jako narzędzie niezbędne w pracy lekarza podstawowej opieki zdrowotnej [w:] Forum Medycyny Rodzinnej 2023;17(5) Dr n. med. G. Luboiński, Badania profilaktyczne przesiewowe, które warto robić po 50 roku życia [w:] Medycyna po Dyplomie 04/2015 J. Śliwa, Żeby nie zachorować [w:] Medycyna Praktyczna, 03.02.2016